李克强和加拿大总理特鲁多向“中国-加拿大旅游年”开幕式致贺词-高层日志-时政频道-中工网

??рбанды? —
- Алла жолына арнап шалынатын мал. ??рбанды??а мал шалу д?ст?р? ислам тарихында ?з ?лы Исмаилды Алла ризалы?ы ?ш?н ??рбан етпек бол?ан Ибра?им пай?амбар?а байланысты шы??ан. ??рбан айт кез?ндег? ??рбанды? ?ш?н малды? ?ш т?р?н: т?йе, сиыр, ?ой не болмаса ешк? сою?а болады. ??с сою?а болмайды, ал жыл?ы малы Имам А?зам жолы бойынша со?ыс к?л?г? саналып, ??рбанды??а жатпайды. ??рбанды??а ?ой мен ешк?н?? б?р жас?а тол?аны, т?йен?? бес, сиыр мен ?г?зд?? ек? жаста?ысы сойылады. Б?ларды? дене м?шелер? т?гел ?р? сау болуы шарт. ??рбанды? ет?н?? ?штен б?р? отбасына ?алдырылады, ек?нш? жартысы т?рмысы нашар а?айын-туыс?а, ?ш?нш? б?л?г? кемба?алдар?а таратылады.
- Алла ризалы?ы ?ш?н, сондай-а? ел, жер, Отан ?ор?ау жолында ат?арылатын ерекше ?с-?рекеттер.
??рбан (араб.: ? -?жа?ындау?), Шари?атта?ы терминд?к ма?ынасы - Алла? Та?аланы? ризашылы?ына жа?ындау ниет?мен ??рбан айт к?ндер?нде шалынатын арнайы малды? аты. ??рбанды? шалуды? пайдалары мен хикметтер?.
1. Алла? Та?аланы? ?м?рлер?н орындау ?рдайым ризашылы?ына жа?ындатып, а?ыретте сый-сыяпатына кенелтед?. ??рбанды? шалу да Алла? Та?аланы? арнайы ?м?р? бол?анды?тан б?л ?м?рд? ы?ыласпен орындаушы Раббысыны? ризашылы?ына ?ауышып, ана д?ниеде ж?з?н?? жар?ын болып, мол сауап?а шомары с?зс?з. Пай?амбарымыз хадис?нде б?л а?и?атты былай деп т?с?нд?ред?: ?Адам баласы ??рбан айт к?н?нде (??рбан шалып) ?ан а?ызудан да с?й?кт? бас?а ?спен Алла? Та?ала?а жа?ында?ан емес. ?айы а?ызыл?ан мал ?иямет к?н? м?й?здер?, т?я?тары ж?не ж?ндер?мен келед?. А?ызыл?ан ?ан жерге тамбай жатып, Алла? Та?аланы? ??зырында ?лкен ма?ам?а жетед?. Сонды?тан ??рбандары?ды к???л ризашылы?ымен шалы?дар?.
Пай?амбарымыз (с.а.у.) бас?а хадистер?нде Алла? ризашылы?ы ?ш?н шалын?ан ??рбанны? ?рб?р ?ылы ?ш?н сауап бар екен?н былай деп с?й?нш?леген: Сахабалар Расулымыз?а (с.а.у.):
- - Уа, Алла?ты? Елш?с? ??рбанды? деген не? - деп с?ра? ?ойды.
- - ??рбанды? - сендерд?? Ибра?им (а.с.) бабалары?ны? с?ннет?, - дед?.
- - Одан б?зге ?андай сауап бар?
- - ?рб?р тал ?ылшы?ы ?ш?н сауап аласы?дар.
- - ?ойды? ж?н?нен ше?
- - ?ойды? ж?н?н?? ?рб?р тал ?ылшы?ына да сауап жазылады (ибн Мажа, С?у?буладахи, 3118).
Алла? Та?ала ??рбанны? а?ызыл?ан ?анына немесе ет?не м??таж емес. Шал?ан ??рбанны? ет? немесе ?айы Алла? Та?аланы? ??зырына жетпейд?. Б?ра? оны? ?м?р?н л?ббайк деп орындауда?ы ы?ылас пен ниет Алла? Та?ала?а жет?п, ризашылы?ына себеп болады. Б?л шынды?ты ??ран К?р?м былай деп баяндайды: ?Оларды? (??рбан малдарыны?) еттер? де, ?андары да Алла? Та?ала?а жетпейд?. Б?ра? О?ан сендерд?? та?уалы?тары? ?ана жетед?? (?Саффат?, 107-аят).
2. ??рбанды? шалу - Ибра?им Пай?амбардай (ах.) жал?асып келе жат?ан с?ннет. Ибра?им Пай?амбар (ах.) Алла? Та?ала?а берген с?з?нде т?рып, бауыр ет? баласы Исмайлды ?лы Жаратушысыны? жолында пида ете алатынды?ын паш ет?п, ?иын сына?тан ?тт?. ??рбанды? шалу сол ?ибратты о?и?аны? б?р к?р?н?с?.
3. Адам баласы ??рбан айтта ??рбанды? шалу ар?ылы ?лы Жаратушысыны? ?з?не берген сансыз ны?меттер?н?? т?к?р?н ?теп, к?н?ларына кеш?р?м т?лейд?.
4. Жаратылысында ?з?мш?лд?к, сара?ды? сия?ты кейб?р жаман сипаттарды? д?нег? бар жалпы адам баласы ??рбан айтта тек ?ана Алла? Та?аланы? ризашылы?ы ?ш?н кедей бауырларына ж?рдем беру ар?ылы аталмыш болымсыз сипаттарды? д?нег?н?? т?б?н балтамен тауып, оны? орнына бойында?ы бауырмалды?, жомарт, к?ш?пей?л сия?ты к?м?лд?кт?? белг?с? саналатын сипаттар д?нег?н?? ?н?п-?с?п, жет?лу? ?ш?н су себед?.
??рбан айтта ??рбанды? шалуды? ?к?м?
[??деу | ?айнарын ??деу]Ханафи маз?абында ??рбан айтта шамасы жеткендерге ??рбанды? шалу - у?ж?п. Алла? Та?ала ??ран К?р?мде: ?Намаз о?ы ж?не ??рбан шал? (?К?усар?, 3-аят) - деп, ?м?р ет?п, ??рбанды? шалуды? у?ж?пт?г?н б?лд?ред?. Пай?амбарымыз (с.а.у.) ?К?мде-к?м м?мк?нш?л?г? бола т?ра ??рбан шалмаса, б?зд?? намаз о?итын жер?м?зге жа?ындамасын!? - деп б?йыр?ан. Пай?амбарымызды? (с.а.у.) ???рбан шалы?дар! ?йткен? ол Ибра?им ?келер??н?? с?ннет??, - деу? ??рбанды? шалуды? у?ж?пт?г?не тер?с емес. ?йткен? ?с?ннет? жолы деген ма?ынаны б?лд?ред?. Б?зге у?ж?п бол?ан ??рбанды? шалу - Ибра?имн?? (ах.) жал?аса келген жолы деген ма?ынаны ме?зейд?. ??рбанды? шалу белг?л? б?р адам?а у?ж?п болу ?ш?н т?мендег? шарттар керек.
- М?сылман болу.
- ??рбан айт уа?ытында жолаушы болмау.
- Нег?зг? ?ажеттерден тыс нисап м?лшер?ндег? ?аржы?а ие болу. Нисап м?лшер? - 85 грамм алтын, яки ??нына те? келет?н а?ша.
Зекет ?ибадаты сия?ты ??рбанны? у?ж?п болуы ?ш?н нисап м?лшер?не жеткен мал?а б?р жыл толуы шарт емес. ??рбанды? шал?ан уа?ытта м?ндетт? т?рде ниет ету керек. ?йткен? малды ?ибадат ?ш?н соятыны сия?ты, тек ?ана ег?н пайдалану ?ш?н де сою?а болады.[1]
??рбанды? шалуды? уа?ыты ??рбан айтты? б?р?нш? к?н? айт намазынан кей?н бастады?, айтты? ?ш?нш? к?н? а?шам?а аз уа?ыт ?ал?ан?а дей?н жал?асады. ?з?р себептерге байланысты ??рбан айт намазына бара алмай ?ал?ан адамны?, намаз о?ып болатындай уа?ыт ?ткеннен кей?н ??рбанны? шала беру?не болады. Пай?амбарымыздан (с.а.у.) ??рбанды? шалуды? уа?ытына байланысты б?рнеше хадис риуаят ет?лген. Б?р? ибну А'зибт?? риуаяты бойынша: ?Алла?ты? Елш?с? (с.а.у.): ?Б?зд?? б?л к?нде ал?аш?ы жасайтын ?с?м?з – намаз о?у, сосын ?айтып кел?п, ??рбанды?ымызды шалу. К?м осылай ?стесе б?зд?? с?ннет?м?зге ерген?. Ал к?мде-к?м б?дан б?рын ??рбанын шалатын болса, б?л ??рбаныны? отбасына бер?лген еттен айырмашылы?ы жо?. Б?ны? ??рбан болуы м?мк?н емес?. Бас?а б?р хадисте: ?К?мде-к?м намаздан б?рын ??рбанын шалса, ?айтадан шалсын?, - деп, намаздан б?рын шалын?ан малды? ??рбанды??а есептелмейт?н?н ескертед?.
??рбанды??а шалу?а болатын мал
[??деу | ?айнарын ??деу]Тек ?ой, ешк?, сиыр ж?не т?йе малдарын ?ана ??рбанды??а шалу?а болады. ??рбанды? рет?нде шалынатын ?ой ж?не ешк? кем дегенде б?р жасар, сиыр ек? жасар, т?йе бес жасар болуы керек. Алты-жет? айлы? кепе ?озы б?р жасар ?ой сия?ты сем?з, етт? болса, ??рбанды?ды??а жарайды. ?ой мен ешк?н?? еркег?н, сиырды? ?р?ашысын шалу абзал. Ел?к, ар?ар сия?ты айдар мен тауы?, ?ораз, ?аз, ?йрек сия?ты ??стар ??рбанды? рет?нде сойылмайды.
??рбанды??а шалын?ан малды? ет? мен тер?с?
[??деу | ?айнарын ??деу]Бай болсын, кедей болсын ??рбан айтта шал?ан ??рбанды?ыны? ет?н жеу?не болады. ??рбанды??а шалын?ан малды? ет?н ?ш б?л?кке б?л?п тарату - м?стахап. Б?р б?л?г? - ту?ан-туыс, бай болса да к?рш?лер?не сый?а тартылады, ек?нш? б?л?г? - кедей ж?не м??таж адамдар?а, ?ш?нш? б?л?г? - ?з?н?? отбасына, бала-ша?асына бер?лед?. Алла? Та?ала ??ран К?р?мде ??рбанны? ет? турасында былай дейд?: ???рбанны? ет?нен ?здер?? же?дер, ?р? м?ск?ндер мен кедейлерге жег?з??дер? (?Хаж?, 28-аят). Пай?амбарымызды? (с.а.у.) шал?ан ??рбанны? ет?н ?алай тарат?аны турасында Ибну Аббас былай деп риуаят етт?: ?Пай?амбарымыз (с.а.у.) шал?ан ??рбанды?ыны? ?штен б?р?н - отбасына, ?штен б?р?н - кедей к?рш?лер?не, ?ал?ан ?штен б?р?н сада?а рет?нде тарататын?. У?ж?п болсын, н?п?л болсын ??рбанды??а шалын?ан малды? ег?н, тер?с?н, сира?-басын ж?не с?т?н сату - м?кр??. ??рбан малыны? аталмыш б?лшектер? сатыл?ан жа?дайда ??ны кедейлерге сада?а рет?нде бер?лед?. ??рбан?а шалын?ан малды? еш?андай б?лшег?нен ?асапты? а?ысы рет?нде т?леуге болмайды. Хаз?рет? ?лид?? былай деген? риуаят ет?лд?: ?Алла?ты? Елш?с? (с.а.у.) т?йелер ??рбанды??а шалын?ан уа?ытта басында т?руымды ж?не тер?лер? мен ж?ндер?н таратуымды ?м?р етт?. Оларды? ешб?р н?рсес?н ?асап а?ысы рет?нде беруге ма?ан тыйым салды. ??асап а?ысын б?з ?з?м?з берем?з?, - дед?. (Муслим, Хаж, 348). ??рбанды??а шалын?ан малды? тер?с?н кедейлерге, ?айырымдылы? ?орларына беруге болады. ??рбанды?та ?ан а?ызу нег?з бол?анды?тан мал сойып, ?ан а?ызбаса, ??рбанды? м?ндет? мойнынан т?спейд?. ?лген к?с? ?з?н?? атына ??рбан шалуды тапсырып кетпесе де, сауабын ?л?ге ба?ыштау ниет?мен ??рбан айт к?ндер?нде ??рбан шалу?а болады. Шал?ан ??рбанны? ет?нен жеу?не р??сат. Б?ра? ел?н?? тапсырып кеткен ?сиет?н орындау ниет?мен шал?ан ??рбанны? ет?нен жеуге болмайды. Ет?н толы? сада?а рет?нде тарату керек.
А?и?а
[??деу | ?айнарын ??деу]Жа?а ту?ан с?бид?? басында?ы шашын ?а?и?а? - дейд?. Алла? Та?аланы? н?с?п еткен перзент?не ш?к?р рет?нде шалынатын мал да ?а?и?а? ??рбаны дел?нед?. А?и?а ??рбанын с?бид?? ту?ан к?н?нен бастап, бали?ат жасына тол?ан?а дей?н шалу?а болады. Б?ра? с?биге жет? к?н тол?анда шалу абзал. С?бид?? ту?анына жет? к?н бол?анда аты ?ойылып, шашы алынады. Алын?ан шашты? салма?ында алтын немесе к?м?ст? сада?а рет?нде беру - с?ннет. ??рбанны? да сол к?н? шалынуы - м?стахап. Пай?амбарымыз (с.а.у.) ек? немерес? Хаз?рет? Х?сайн ж?не Хасан ?ш?н а?и?а ??рбанын шал?аны риуаят ет?лед?. ??рбан айтта ??рбанды??а жарайтын малдар а?и?а ??рбанына да жарайды. ?ыз балалар ?ш?н де а?и?а ??рбанын шалады. А?и?а ??рбанны? иес? ет?нен жеу?не ж?не бас?алар?а сада?а рет?нде таратуына болады. А?и?а ??рбанын шалар кезде: ?Бисмилла?и, Алла?у ?кбар. Алла?ым, б?л сен?? ризалы?ы? ?ш?н шалын?ан п?леншен?? а?и?а ??рбаны? - дел?нед?.
??рбанды? ?дептер?
[??деу | ?айнарын ??деу]- ??рбанды? рет?нде шалынатын малды ?инамау ?ш?н ?тк?р пыша? ?олдану керек. Малды сою ?ш?н жерге жат?ыз?аннан кей?н пыша?ты к?з алдында жала?татып ?айрау - м?кр??. Ал, ?инамай сою - с?ннет. Пай?амбарымыз б?р хадис?нде былай дейд?: ?Малды бауызда?ан уа?ытта жа?сылап бауызда?дар.К?мде-к?м мал сойса, пыша?ын жа?сылап ?айрасын ж?не тез?рек бауыздап малды рахатына ?ауыштырсын? (Муслим, Сайд,57).
- ??рбанды? рет?нде шалынатын мал ??была?а ?арата жат?ызылып, д??а рет?нде мына аят о?ылады:?Инна салати уа нусуки уа махиана уа м?м?ти лилл??и Раббил-а'аламина л? ш?рика л???(??н?ам?, 162-аят). ?К?м?нс?з мен?? намазым ж?не бас?а ?ибадаттарым, ?м?р?м де, ?л?м?м де б?к?л ?лемдерд?? Раббы Алла? ?ш?н. Оны? еш сер?г? жо??.
- Одан кей?н: ?Алла?у ?кбар, Алла?у ?кбар ля ила?а иллалло?у, уАлла?у ?кбар, Алла?у ?кбар уа лилла?ил-хамд? - деп, т?кб?р айтып,?Бисмилла?и, Алла?у ?кбар? - деп бауыздалады. Тек ?ана ??рбанды?ты? иес?н?? ?ана ?Бисмилла?и, Алла?у ?кбар? - деу? жетк?л?кт? емес. ??рбанды?ты бауызда?ан адам да ?Бисмилла?и, Алла?у ?кбар? - деу? керек.?дей? ?мытпа?ан ?Бисмилла?? деп айтпаса, ??рбанды?ыны? ет?н жеуге болмайды.?йткен? Алла?ты? аты айтылып, бауыздалма?ан малды? ет?н жеу - харам. ??рбанды?ты? иес? ??рбанды?ты бауыздайын деп жат?ан ?асапты? ?олыны? ?ст?не ?олын ?ойып, б?рге бауыздаса, екеу?н?? де ?Бисмилла?? деп айтулары керек.
- Сойылатын мал ??рбанды? ниет?мен бауыздалу керек. Малды? жаны шы??аннан кей?н барып ?ана тер?с? сыпырылады. Жаны шы?пай жатып басын кес?п алып тастау немесе тер?с?н сыпыру - м?кр??.
Б?р?г?п ??рбанды? шалу
[??деу | ?айнарын ??деу]?ой немесе ешк?н? тек ?ана б?р адам ??рбанды? рет?нде шала алады. Ал сиыр немесе т?йен?, я?ни ?р? ?араны б?р к?с?н?? жал?ыз ?з? ?ш?н шалуына болатын сия?ты жет? к?с?ге арнай, орта? шалуларына болады. ??рбанды орта?тасып шал?ан уа?ытта ?рб?р адам ??рбанды? шалу ниет?мен орта?тасуы керек. Б?р к?с? ??рбанды? ?ш?н, ал ек?нш? б?р к?с? тек ?ана ет?н алу ниет?мен орта?тасса, шалын?ан мал барлы? орта?тар ?ш?н ??рбанды? болып есептелмейд?.
Дерекк?здер
[??деу | ?айнарын ??деу]- ↑ Ислам. Энциклопедиялы? аны?тамалы?. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 2025-08-062-1
![]() | Б?л ма?аланы Уикипедия сапа талаптарына лайы?ты болуы ?ш?н уикиленд?ру ?ажет. |
![]() | Б?л ма?алада еш сурет жо?.
Ма?аланы жет?лд?ру ?ш?н ?ажетт? суретт? енг?з?п к?мек бер???з. Суретт? ?ос?аннан кей?н б?л ?лг?н? ма?аладан аласта?ыз.
|
Б?л — Ислам туралы ма?аланы? бастамасы. Б?л ма?аланы толы?тырып, дамыту ар?ылы, Уикипедия?а к?мектесе аласыз. |